Qué está pasando?

É unha boa pregunta, ademáis de base para a demagoxia, a politica, a loita de poder, o engano, a manipulación mediática, etc..

Desde o meu punto de vista, o que pasa é que vivimos o fin o crecemento económico, crece o capital, a débeda, pero a riqueza real non. De momento o sistema exprime o melón, sacrifica as sociedades máis débiles, coloniza, mata, extrae recursos de tódolos sitios posibles pero o límite terráqueo comeza a pitar en tódalas súas variables. Para seguir co banquete do crecemento as clases dominantes precisan esquilmala sociedade, empobrecela, sacarllelos servizos, exprimila máis e máis, como eles ben din, "como foi sempre". O declive enerxético queren cubrilo con outro tipo de enerxía barata, a vida i a enerxía do individuo a baixo custe, para usar e tirar, xa que a nova consigna é que "sobramos".

Ao mesmo tempo a loita de poder entre clases debilitouse, o poder na capital identificou a cooperación e a solidaridade co sistema soviético caído. As élites económicas, o poder real, hai xa moitas décadas que saben o que está pasando, e impuxeron a acumulación sen limite de capital en poucas mans como sistema, individualismo extremo, poder. Lóxicamente o reparto de riqueza, os servizos públicos, as relacións sociais, as agrupacións, a solidaridade, a cooperación, son conceptos que hai que derrubar, conceptos aos que hai que declararllela guerra.

Un alicerce básico desta sociedade, ao mellor de todas, pero desde logo das modernas, é a "conservación do estatus". Isto permite comprender que unha limitación na riqueza global, crea unha situación de necesidade de empobrecemento dos pobres e medianos para seguir mantendo a vanidade dos moi ricos. A medida que a produción de comida e riqueza chegue ao límite, a bomba social irá collendo máis presión. Isto constitúe a perda que a sociedade vive como perda de dereitos.

Outro alicerce, para min o determinante, dos individuos, das Sociedades, das Nacións, e dos Estados, a nivel histórico, é o "prestixio", a situación no discurso, na dialéctica colectiva e global, e isto fai que a acumulación de riqueza, e o potencial económico e militar sexa a berza trala que corren todos.

No fondo de todo está o poder na manada global, a violencia e capacidade de destruir como medida do poder e de sometemento, a dominación como sistema oculto, que sae ao descuberto, que emerxe sobre os doces discursos que circulaban na tona e que xa non son útiles aos que marcan a pauta.

A nivel interno, na sociedade occidental, a disputa sobre o poder, o prestixio, e o status, relativo a liberación da muller, e a definición da sexualidade, pon en tela de xuizo a sociedade patriarcal e toda a estrutura sobre a que se basa a civilización occidental. A transformación dunha sociedade, cara un futuro sen identidades claras, e sen construcións solidarias fortes, provocan unha disgregación, unha individualización, que no impás do transito, poden ser usadas para cair nunha sociedade neofeixista.

Todo está en disputa, a caída da URSS, e o uso dese modelo para a demonización da solidaridade (o comunismo como 0), e o capitalista como liberdade individual e feliz (1), permitiu construír un discurso bipolar onde calquera tipo de solidaridade i empatia co outro é comunismo, e o estado actual como froito do capitalismo. Todo isto é unha grande mentira, porque o comunismo de Estado, naceu como resposta á explotación extrema do outro, unha resposta ao canibalismo da vida do individuo. Ese comunismo tiña xa en si mesmo unha enfermidade tamén terrible, a oposta, negalo individuo e o pensamento propio e libre. Pero tivo un efecto positivo nas sociedades occidentais, grazas a existencia  da URSS,  co medo e a ameza do comunismo e a solidaridade obrera, construíronse os servizos sociais e un maior reparto de riqueza. 

En resposta a todo isto, a sociedade e o individuo, necesitanse e definense mutuamente, o individuo constrúe a súa identidade na sociedade, e a sociedade é construida pola cooperación dos individuos, aqui ten que haber un equilibrio, unha proporcionalidade.

A ignorancia constrúese coa sobredose de información i entretemento.

O dereitos calificanse como ataduras fronte a liberdade absoluta.

Adiviño un camiño, o actual, cara á posición inicial, o poder e o capital, en poucas mans, e unha grande masa de excravos sen dereitos, e criados na ignorancia, volve a violencia ao primeiro plano da realidade humana.

A nosa especie (Marvin Harris) - comentarios (4)

Harris continúa co seu relato sobre a especie humana investigando rasgos de adapatación física, e do despegue cultural.

A parte do crecemento do cerebro, hai outro aparato físico que permite un desenrolo importantísimo para chegar a ser o que somos, a estrutura larinxe-farinxe queda configurada dunha maneira que nos permite a elaboración de sons moi variados e sutiles, aparece a linguaxe, aparece o pensamento, a palabra, e despega a cultura.

A evolución cultural comeza a ter un peso importantísimo, sendo un factor determinante na forma de ser e comportarse, e influindo de maneira decisiva tamén na evolución física.

Hai unha interacción entre as condicións materiais e o factor cultural. A cultura de maneira máis ou menos consciente (decisións por interese dos individuos ou grupos), ou inconsciente, crea sistemas que permiten a continuidade da vida humana, un equilibrio co medio e coas características propias nosas coma especie e individuos, polo menos permite intentar un camiño diferente ao da extinción ou penuria permanente. Este camiño pode triunfar ou non, pode sosterse no tempo ou morrer, pero é un proceso que permite unha variabilidade moi ampla de comportamentos, o cal abre a porta a topar saidas exitosas, máis tamén nada impide que ese constructo cultural acabe fracasando.

Harris insiste moito nesto nos seus libros, hai prohibicións relixiosas que non son gratuitas, soen cumplir unha función importante para o equilibrio co entorno, máis hai que apuntar tamén o contrario, non todalas prohibicións cumpren esa función, en moitas hai intereses de parte, ou miradas particulares sobre a existencia.

Ao longo dos capitulos seguintes Harris responde desde o seu punto de vista antropolóxico, a moitas cuestións que nos plantexamos hoxe en día de maneira cotiá, como, por qué o sexo é así no sapiens? por qué a pigmentación da pel? por qúe a gordura? por qué a homosexualidade? por qué a guerra? por qué o machismo? etc..., vai capitulo a capítulo, desmontando mitos, prexuizos e pondo sobre a mesa argumentos vivos, é dicir,  dando exemplos de cultura viva, analizando a qué se deben as diferencias de trato, de igualdade, de guerra continua, de crueldade.

Sobre a sexualidade humana, Harris apunta ao exemplo de moitas especies de primates que na maioria dos casos se centra nun certo periodo, cando o óvulo feminino está preparado para a inseminación, as femias comezan a emitir sinais fisicas ou de comportamento que fan que a cópula se realice en datas determinadas, máis hai algunha especie de primate que ten unha estratexia totalmente diferente, non hai noticias especiais sobre a situación do óvulo, e os impulsos sexuais extendense  ao longo do calendario, sen discriminación algunha. Parece que a nosa disposición é deste segundo tipo.

Sobre a relación coa comida do homo sapiesn, conclúe que non hai un sistema de autoregulación, e o sistema cultural inflúe de maneira decisiva na relación coa comida, o cal está en concordancia co que experimentamos e sabemos desde o campo da sicoloxía e do coñecemento social hoxe en día, o sabor da comida, o desexo de experimentación, o desexo de satisfaccións inmediatas, a compensación de frustracións, os conflitos sociais, os rasgos obsesivos, soen desencadenar un desexo de comer compulsivo que soe traer como consecuencia desequilibrios metabólicos, excesos de peso continuación, etc..

Sobre a cor da pel, desenmascara os prexuizos raciais extendendose na explicación dos beneficios físicos da cor da pel, na dialéctica entre asimilación de Vitamina D, e o cancro de pel, o corpo ten que tomar un camiño pois hai dúas ameazas ou perigos encontrados. En base as condicións medioambientais e a comida dispoñible, foronse creando cambios na pigmentación da pel en distintos territorios do planeta. Novamente Harris confirma o poder o factor cultural, os rasgos sociais ou de manada do homo sapiens, fan que o prexuizo cultural da cor da pel esté na orde de día para crear mais unión e identidade grupal, fronte ao diferente. Tamén hai unha necesidade de gradación social, onde a discriminación dun pequeno grupo ou individuo favorece a saída de bilis que crea o constructo social.

Sobre a homosexualidade, relata como forma parte da normalidade do homo sapiens en case tódalas culturas, e incide na súa realación coa necesidade de frear ou non o imperativo reproductor. Dase a curiosidade de existir culturas de caracter intensamente homosexuais onde a relación coas mulleres estaba fortemente limitada, outras onde ocorre todo o contrario, e moitas onde se combinan periodos da vida homosexual e outros heterosexual. Hoxe en día, a parte das condicións materiarias que inconscientemente (e tamén conscientemente, coa tradición) crean tendencias culturais nunha determinada dirección no imperativo reproductor, tamén sabemos que os propios rasgos culturais máis eclépticos da busqueda do placer, da felicidade, e da liberdade fan que as escollas persoais na modernidade occidental sexan moi variadas.

Sobre o imperativo procreador, e o equilibrio sobre o medio, Harris repasa todo o que sabemos do infanticidio na historia do homo sapiens sobre a superficie terrestre, repaso realmente triste, e penoso de control da poboación, moitas veces de maneira soterrada, facendoo como realidade oculta, calando o que se fai, e contabilizando só aos que quedaban. É dicir, non só as formas rituais, si non tamén as formas escuras e intuitivas, incluso inconscientes, de solucionala superpoboación dun ecosistema, a base de ofrecer mala alimentación, ou deixadeces intencionais.

Algo moi interesante é a relación entre machismo e guerra...to be continued.

Nota:

A relación entre o ben e o mal no ser humano é moi flexible, eu diría voluble, case circunstancial, i está claro que a histeria relixiosa, e a busqueda da manada, ten tamén esa función de defenderse dese baleiro existencial, dese abismo.

A NOSA ESPECIE (Harris) - comentarios (3)

 A nosa especie (Marvin Harris) - comentarios (3).

Cando pensamos na evolución (ou en calquera outra cousa), adoitamos pensar de xeito personalista, eu ou alguén coma min evoluciona, meu fillo evoluciona, o meu pai evolucionou..., é algo relacionado, por suposto, co amor por sí mesmo, coa ferida narcisista, e coa realidade cuasi-estática na que transcorre a nosa vida. 

"Deus amate", fala contigo, comunicate con El, comportaste para El, i El amate, chega a darche incluso a Eternidade, noutras versións modernas, sustituese polo "Universo confabula ao teu favor", ou o Universo castígate, ou ti reencarnaste indefinidamente, asi pensa unha gran maioría de nós, e non só pensamos así, impoñemolo ao resto cando podemos.

Creo que a natureza non funciona así, as outras especies de homínidos e tódolos homínidos da nosa  morreron, pero a vida seguiu e os que mellores cualidades tiñan para as condicións en que existiron seguian adiante, non foi unha cuestión de chamarse dunha maneira ou doutra, tales divisións non existian, nós somos o que quedou dese camiño composto de alomenos duas variables ou planos (no noso caso), a evolución natural (xenética) e a evolución cultural. A evolución natural foi moi lenta, afundese no tempo, a evolución cultural, foi moi rápida, explosiva, pero vaiamos ao gran, o gran que deixamos no capitulo anterior (comentarios2) para comprender mellor o que quero dicir.

O cerebro creceu, a quen lle creceu? e felices decimos, a nos (Deus amanos!!, diria o cura), non foi un regalo, foi un accidente, un efecto da variabilidade, e unha transformación que se foi facendo útil na vida deses homínidos e homes modernos, manexaban máis datos, imaxinaban mellor as situacións repetidas, imaxinaban saidas existenciais, incluso tiñan esperanza, fronte a condicións escuras. Apareceu no pobo alguén que sabia facer pan, e ese foi panadeiro. Pero o proceso evolutivo, natural, non distingue especies, nin individuos, é o impulso vital, o desexo de persistir, (poderiamos dicir "a vida") a que determina polo ensaio-morte, o que queda e o que se vai.

Neste caso Harris, indica unha cousa moi curiosa, a necesidade de correr, a necesidade de seguir correndo con carencias de osíxeno provoca que se teñan que duplicar circuitos no cerebro, provoca a longo prazo un vector, necesario para a supervivencia, de crecemento e duplicación neuronal para preservar as funcións cerebrais con baixa osixenación. Unha circunstancia que sentaría as bases para un aumento de capacidade mental deses seres que corrian grandes distancias en persecución de presas polo sistema de esgotamento.